Strategia ochrony rzepaku przed szkodnikami łodygowymi

Chowacz brukwiaczek (Ceutorhynchus napi) i chowacz czterozębny (Ceutorhynchus pallidactylus) to jedne z najgroźniejszych szkodników w uprawie rzepaku ozimego. Klasyfikowane są jako szkodniki łodygowe, nazwa pochodzi od miejsca żerowania larw. Precyzyjny monitoring oraz terminowe zabiegi ochronne stanowią fundament efektywnego ograniczania strat przez nie powodowanych.

• Biologia i cykl rozwojowy szkodników łodygowych
• Uszkodzenia rzepaku powodowane przez szkodniki
• Metody monitoringu
• Zwalczanie szkodników łodygowych
• Substancje czynne o udokumentowanej skuteczności:

Biologia i cykl rozwojowy szkodników łodygowych

Dokładne zrozumienie biologii szkodników jest kluczowe dla skutecznej strategii ochrony. Chronologiczna sekwencja pojawu oraz różnice w biologii obu gatunków determinują optymalne terminy zabiegów ochronnych.

Chowacz brukwiaczek

Jest pierwszym szkodnikiem nalatującym na plantacje rzepaku ozimego wczesną wiosną. Zimujące w glebie chrząszcze rozpoczynają aktywność, gdy temperatura gleby przekracza 5°C. Nalot na plantacje następuje przy temperaturze powietrza powyżej 10°C. Samice składają jaja do wnętrza łodyg, gdzie rozwijają się larwy osiągające długość do 7 mm. Charakterystyczną cechą szkodnika jest szare ubarwienie ciała dorosłego osobnika o długości około 4 mm oraz wydłużony aparat gębowy typowy dla ryjkowcowatych.

Chowacz czterozębny

Nalot tego szkodnika następuje nieznacznie później niż chowacza brukwiaczka. Przed migracją na plantacje rzepaku ozimego chrząszcze żerują na dzikich roślinach z rodziny kapustowatych. Samice składają jaja do nerwu głównego lub ogonka liściowego, skąd larwy przegryzają się do łodygi i drążą korytarze w kierunku szyjki korzeniowej. Chrząszcz osiąga wielkość do 3 mm i wyróżnia się czarno-szarozielonym ubarwieniem z charakterystyczną jasną plamką na przedpleczu między pokrywami.

Uszkodzenia rzepaku powodowane przez szkodniki

Larwy chowacza brukwiaczka i czterozębnego żerujące wewnątrz łodyg powodują:

• Ograniczenie transportu wody i składników pokarmowych
• Osłabienie wytrzymałości mechanicznej łodyg
• Zwiększoną podatność łodyg na pękanie
• Stworzenie wrót infekcji dla patogenów grzybowych
• Osłabienie kondycji fizjologicznej roślin

Okres żerowania larw jest znaczący i wynosi do 6 tygodni w przypadku chowacza brukwiaczka oraz do 4 tygodni w przypadku chowacza czterozębnego. Przy dużej presji szkodników, w jednej łodydze może rozwijać się kilka larw, co potęguje skalę uszkodzeń.

Metody monitoringu

Precyzyjny monitoring stanowi podstawę skutecznej ochrony rzepaku przed szkodnikami łodygowymi. Obserwację plantacji należy rozpocząć bezpośrednio po ustąpieniu mrozów. Zgodnie z zasadami Integrowanej Ochrony Roślin zabieg insektcydami można wykonać po przekroczeniu ekonomicznego progu szkodliwości. Liczbę szkodników można określić przy w sposób następujący:

Monitoring z zastosowaniem żółtych naczyń

• Mniej pracochłonna metoda
• Naczynia powinny być umieszczone na poziomie łanu i systematycznie podnoszone wraz ze wzrostem roślin
• Progiem ekonomicznej szkodliwości jest odłowienie w ciągu 3 dni:
• • 10 chrząszczy chowacza brukwiaczka
  • 20 chrząszczy chowacza czterozębnego

Bezpośrednia lustracja roślin

• Bardziej pracochłonna metoda
• Za próg ekonomicznej szkodliwości uznaje się stwierdzenie na 25 roślinach:
• • 2-4 chrząszczy chowacza brukwiaczka
  • 6 chrząszczy chowacza czterozębnego

Zwalczanie szkodników łodygowych

Optymalny program ochrony rzepaku przed szkodnikami łodygowymi wymaga zastosowania insektycydów o szybkim działaniu kontaktowym, skierowanych przeciwko chrząszczom przed złożeniem jaj. Zwalczanie szkodników w stadium larwalnym jest nieefektywne ze względu na ich żerowanie wewnątrz tkanek roślinnych.

Substancje czynne o udokumentowanej skuteczności:

• Acetamipryd
• Tau-fluwalinat
• Gamma-cyhalotryna
• Lambda-cyhalotryna
• Cypermetryna
• Deltametryna
• Flupyradifuron
• Etofenproks

W praktyce rolniczej szczególnie skutecznym rozwiązaniem są preparaty charakteryzujące się szybkim działaniem, takie jak TopGun 050 CS, które efektywnie eliminują chrząszcze przed złożeniem jaj.