Insektycydy
Fungicydy
Rzepak ozimy stanowi kluczową roślinę oleistą w polskim rolnictwie. Areał jego uprawy w zależności od roku kształtuje się na poziomie od 850 do 950 tysięcy hektarów. W strukturze zasiewów odgrywa istotną rolę, ponieważ przerywa monokulturę zbożową. Rzepak ozimy jest jedną z bardziej wymagających roślin uprawnych pod kątem złożoności agrotechniki.
Wybór nasion rzepaku ozimego
W ofercie firm hodowlanych dostępne są dwa rodzaje nasion rzepaku: odmiany hybrydowe (mieszańcowe) oraz populacyjne (liniowe). Odmiany mieszańcowe, powstające w wyniku krzyżowania wyselekcjonowanych linii rodzicielskich. Powstają dzięki heterozji mieszańców, czyli odpowiedniemu krzyżowaniu linii ojcowskiej i matecznej i powinny być wysiewane tylko w pokoleniu F1. Oznacza to konieczność corocznego zakupu nasion rzepaku do siewu.
Odmiany populacyjne rzepaku, które dostępne są w stopniu kwalifikacji C1, powstają na drodze rozmnożenia z materiału bazowego. Są to odmiany o nieznacznie mniejszym genetycznym potencjale plonowania niż odmiany hybrydowe. Nie wymagają tak intensywnej regulacji pokroju, mają jednak wolniejsze tempo regeneracji po zimie. W celu utrzymania cech odmianowych również w przypadku odmian populacyjnych rekomendowany jest wysiew kwalifikowanego materiału siewnego rzepaku, który został przygotowany z zachowaniem odpowiednich standardów jakościowych.
Rzepak ozimy — cechy użytkowe
Dobra odmiana rzepaku ozimego powinna łączyć w sobie szereg istotnych cech, które ułatwią prowadzenia plantacji oraz będą podstawą do uzyskania wysokich plonów nasion. Jest to:
- wysoki genetyczny potencjał plonowania, potwierdzony w doświadczeniach polowych
- zadowalający profil zdrowotności
- wysoka zawartość tłuszczu przy niskiej zawartości glukozynolanów (to siarkowe glikozydy — związki zbudowane z części cukrowej (glikon) i niecukrowej (aglikon)
- odporność na wyleganie i tolerancję na stresy środowiskowe
- odpowiednia zimotrwałość
- dynamiczny rozwój biomasy i zdolność do szybkiej regeneracji
Kiedy siać rzepak ozimy?
Agrotechniczny termin siewu rzepaku ozimego jest zróżnicowany regionalnie. W północno-wschodniej Polsce rozpoczyna się na początku sierpnia, natomiast w rejonach zachodnich i południowo-zachodnich może być wykonywany do 25 sierpnia. Obecnie podnoszona jest coraz częściej kwestia konieczności zweryfikowania obowiązujących rekomendacji. Wynika to z dłuższego okresu wegetacji jesiennej, a tym samym do zbyt zaawansowanego rozwoju rzepaku przed zimą.
W jakiej obsadzie wysiewać rzepak ozimy?
Kluczowe znaczenie ma dostosowanie obsady roślin do typu odmiany — dla form hybrydowych zaleca się 40-50 nasion/m². Odmiany populacyjne rzepaku wymagają większej gęstości siewu, dochodzącej do 70 nasion/m². Wynika to z faktu, że te drugie mają mniejszą zdolność tworzenie licznych rozgałęzień bocznych i mają mniejszą dynamikę wzrostu.
Złożona agrotechnika rzepaku ozimego
Rzepak ozimy ma najdłuższy okres wegetacji ze wszystkich roślin uprawnych sianych co roku. Dzięki temu wytwarza dużą ilość biomasy wegetatywnej oraz wysoki plon nasion. Jesienią i wiosną rzepak podawany jest silnej presji ze strony szkodników i chorób. Dlatego też wymaga przeprowadzenia wielu zabiegów przy użyciu środków ochrony roślin, a także innych środków produkcji. Na sukces uprawy rzepaku ozimego składa się wiele elementów:
- wybór odmiany
- zespół uprawek przed siewnych
- zbilansowane nawożenie makro- i mikroelementami
- efektywna ochrona przed chwastami, chorobami i szkodnikami
- wykorzystanie biostymulatorów i preparatów wspomagających wzrost
- właściwe zarządzanie stanowiskiem i płodozmianem
Jesienne zabiegi w rzepaku
Rozpoczęcie ochrony przed chorobami i szkodnikami ma miejsce podczas wyboru nasion rzepaku do siewu. Materiał siewny z reguły jest zaprawiony zaprawą fungicydową, a także insektycydową. Zastosowanie zaprawy insektycydowej (niestety brak obecnie zapraw długo działających) nie pozwala jednak na rezygnację z zabiegów owadobójczych jesienią.
Bardzo ważną jesienią jest regulacja zachwaszczenia. Zwykle przeprowadzana jest do fazy 6 liści rzepaku, dzięki czemu eliminowane są we wczesnej fazie rozwojowej chwasty jedno i dwuliścienne. Ma to istotne znaczenie dla dalszego zdrowego prowadzenia plantacji.
W prowadzeniu łanu rzepaku ozimego ważne jest jesienne zastosowanie fungicydów. Pełnią one często również rolę regulatorów wzrostu — ograniczają nadmierne wyniesienie pąka wierzchołkowego oraz stymulują rozwój systemu korzeniowego. Ma to podstawowe znaczenie dla dobrego przezimowania roślin.
Wiosna wymaga również zastosowania wielu produktów
Wiosenna ochrona rzepaku wymaga przemyślanej strategii zabiegów fungicydowych i insektycydowych. Ochronę przed szkodnikami łodygowymi należy rozpocząć wraz z pojawem pierwszych chowaczy. Ma to miejsce z reguły, gdy temperatura powietrza przekroczy 5-8°C. W dalszej części sezonu wegetacyjnego niezbędna jest ochrona plantacji przed słodyszkiem rzepakowym oraz szkodnikami łuszczynowymi.
Wczesną wiosną w uprawie rzepaku ozimego wykonywany jest także zabieg regulacyjno-fugicydowy. Jego zadaniem jest eliminacja ważnych ekonomicznie chorób oraz zmniejszenie dynamiki wzrostu pędu głównego. Coraz częściej w okresie przed rozpoczęciem kwitnienie lub na jego początku wykonywany jest również zabieg fungicydowy. Ostatni wjazd w pole rzepaku ozimego z produktami grzybobójczymi przypada na fazę opadanie pierwszych płatków.
