Regulatory wzrostu roślin stanowią ważną grupę środków ochrony roślin, których głównym zadaniem jest modyfikacja tempa wzrostu roślin uprawnych. Zastosowanie regulatorów wzrostu i rozwoju roślin ma szczególne znaczenie w intensywnej produkcji rolnej, w której dążenie do maksymalizacji plonów wymaga złożonej agrotechniki.
Jak regulatory wzrostu i rozwoju działają w roślinie?
Skuteczność regulatorów wzrostu i rozwoju roślin opiera się na ich zdolności do modyfikacji działania hormonów roślinnych, szczególnie gibereliny. Ten naturalny fitohormon odpowiada za procesy wzrostu i dojrzewania roślin. Większość dostępnych regulatorów wzrostu i rozwoju roślin działa jako inhibitory giberelin. Hamują one ich syntezę w merystemach interkalarnych. Efektem tego działania jest ograniczenie wzrostu elongacyjnego przy jednoczesnym wzmocnieniu podstawy źdźbła. Większość regulatorów wzrostu i rozwoju pobudza system korzeniowy do lepszego wzrostu.
Odmienny sposób działania ma etefon, który jest prekursorem etylenu. Przyspiesza on starzenie się komórek roślinnych, przez co ich wydłużanie jest mniej intensywne. Regulatory wzrostu roślin z etefon stosowane są zwykle w wyższych fazach rozwojowych.
Regulatory wzrostu — charakterystyka głównych substancji czynnych
W praktyce rolniczej używanych jest kilka podstawowych substancji aktywnych wchodzących w skład produktów zaliczanych do regulatorów wzrostu i rozwoju roślin. Poniżej znajduje się krótka ich charakterystyka.
Trineksapak etylu wyróżnia się szczególną skutecznością i uniwersalnością zastosowania. Substancja ta działa efektywnie już od temperatury 8-10°C, a co istotne nie wymaga też intensywnego nasłonecznienia. Jego działanie może utrzymywać się od 10 do nawet 35 dni.
Chlorek chloromekwatu (CCC) oraz chlorek mepikwatu charakteryzuje się podobnym mechanizmem działania. Obie substancje najefektywniej działają w temperaturze 10-15° C oraz wymagają odpowiedniego nasłonecznienia.
Proheksadion wapnia wyróżnia się szerokim zakresem temperatur działania (5-25° C) i nie wymaga intensywnego nasłonecznienia. Substancja czynna podobnie jak pozostałe regulatory hamuje wzrost roślin na wysokość i wzmacnia dolne międzywęźla.
Zastosowanie regulatorów wzrostu i rozwoju w zbożach
W zbożach ozimych i jarych regulatory wzrostu i rozwoju roślin odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu wyleganiu. Pierwsza aplikacja powinna być wykonana w fazie pierwszego kolanka (BBCH 31). Wówczas, gdy pierwsze kolanko jest oddalone o minimum 1 cm od węzła krzewienia. Najczęściej w tej fazie stosowane są środki ochrony roślin zawierające trineksapak etylu samodzielnie lub w mieszaninie zbiornikowej z CCC.
Na ilość zabiegów regulatorami wzrostu i rozwoju roślin wpływa wiele czynników, między innymi:
- przebieg warunków pogodowych
- cechy odmianowe
- gatunek zbóż
- intensywność nawożenia azotowego
- ogólny stanu i kondycja łanu
Do kolejnych zabiegów mogą być wykorzystane środki zawierające substancję czynną trineksapak. Alternatywą dla niego są produkty zawierające etefon. Ich aplikacja nie jest tak powszechna, jak regulatorów wzrostu i rozwoju roślin, w których skład wchodzi trineksapak etylu.
Zastosowanie regulatorów wzrostu roślin w rzepaku ozimym
W uprawie rzepaku ozimego regulatory wzrostu i rozwoju roślin spełniają podwójną funkcję. Jesienne zastosowanie w fazie kilku liści ogranicza wynoszenie stożka wzrostu i stymuluje rozwój systemu korzeniowego. Natomiast aplikacja wiosenna koncentruje się na zahamowaniu nadmiernego wydłużania pędu i zmniejszeniu ryzyka wylegania łanu. Do tego celu mogą być stosowane środki ochrony roślin zawierające substancje czynne pełniące funkcję tylko regulatorów wzrostu i rozwoju roślin albo łączące działanie grzybobójcze i regulacyjne.
Korzyści ze stosowania regulatorów wzrostu i rozwoju roślin
Prowadzenie plantacji wielu gatunków roślin uprawnych jest dużym wyzwaniem. Podczas sezonu wegetacyjnego wykonywanych jest wiele zabiegów agrotechnicznych. Ich głównym zadaniem jest ochrona potencjału plonowania oraz korzystny wpływ na jego wielkość i jakość. Terminowe zastosowanie regulatorów wzrostu i rozwoju roślinprzynosi szereg wymiernych korzyści:
- zwiększenie odporności roślin na wyleganie
- poprawa efektywności zbioru kombajnowego
- ograniczenie ryzyka porażenia chorobami
- zmniejszenie ryzyka porastania ziarna w kłosie
- optymalizacja parametrów jakościowych ziarna
- zmiana dynamiki wzrostu na bardziej pożądaną
Stosowanie regulatorów wzrostu i rozwoju roślin
Skuteczne wykorzystanie regulatorów wzrostu wymaga kompleksowego podejścia, uwzględniające zarówno warunki środowiskowe, jak i specyfikę uprawy. Kluczowe znaczenie ma dobór odpowiedniego preparatu w zależności od:
- przebiegu pogody
- fazy rozwojowej uprawy
- intensywności nawożenia azotowego
- podatności odmiany na wyleganie
- dynamiki wzrostu odmiany
