Herbicydy
Insektycydy
Fungicydy
Regulatory wzrostu i rozwoju roślin
Zboża jare wysiewane są na mniejszej powierzchni niż formy ozime. Ich mniejsza popularność wynika głównie z ich niższego poziomu plonowania oraz większej wrażliwości na deficyt wody, który występuje w okresie wiosennej wegetacji.
Zboża jare — biologia
W przeciwieństwie do zbóż ozimych, które wysiewane jesienią roku poprzedniego, zboża siane wiosną mają krótszym okres wegetacji , a zbiór przeprowadzany jest w tym samym roku kalendarzowym. W trakcie krótkiego okresu wegetacji rośliny te muszą wytworzyć odpowiednio dużą powierzchnię asymilacyjną, która umożliwi osiągnięcie satysfakcjonujących plonów. Dlatego też ich siew powinien być wykonany możliwie szybko, tak aby mogły wykorzystać zapas wody nagromadzonej po zimie do budowania plonu.
Zboża jare — termin siewu
Termin siewu zbóż jarych jest zróżnicowany regionalnie i zależy od warunków pogodowych, szczególnie temperatury i wilgotności gleby. Jako pierwszy powinien być wysiewany owies, który ma najmniejsze wymagania temperaturowe — jego siew przypada na okres od 15 marca do 10 kwietnia, jakkolwiek ostatnimi laty ten termin ulega przyśpieszeniu. W odniesieniu do owsa funkcjonuje powiedzenie “siejesz w błoto, a zbierasz złoto”.
Pszenica jara powinna być wysiewana między 15 marca a 5 kwietnia.
Najpóźniej należy siać jęczmień jary, którego optymalny termin siewu przypada na okres od 15 marca do 15 kwietnia. W przypadku zbóż jarych agrotechniczne terminy siewu są bardziej wiążące niż zbóż ozimych.
Zboża jare nie powinny być wysiewane później niż wskazane optimum. Przesunięcie decyzji o siewie skraca okres wegetacji, a tym samym już na starcie uprawy ogranicza możliwość wykorzystania genetycznego potencjału plonowania.
Popularność poszczególnych gatunków zbóż jarych
W strukturze zasiewów zbóż jarych największy udział ma owies, co wynika z jego niskich wymagań względem stanowiska oraz wysokiej zdrowotności roślin. Gatunek ten jest także cennym ogniwem płodozmianu ze względu na swoje właściwości allelopatyczne. W uprawie owsa rzadko wykonuje się zabiegi fungicydowe, a jego ochrona ogranicza się często do stosowania tylko herbicydów.
Drugie miejsce zajmuje jęczmień jary, ceniony za krótki okres wegetacji, co czyni go dobrym przedplonem dla rzepaku ozimego. Pszenica jara, mimo wyższych wymagań agrotechnicznych, jest uprawiana na powierzchni około 0,2 mln hektarów ze względu na potencjał plonowania.
Wykorzystanie ziarna zbóż jarych
Każdy z gatunków zbóż jarych ma dominujący kierunek uprawy. Pszenica jara jest wykorzystywana głównie do produkcji mąki i jako pasza. Owies jary znajduje zastosowanie przede wszystkim w żywieniu zwierząt, a w mniejszym stopniu w produkcji płatków owsianych. Jęczmień jary jest ceniony w przemyśle browarniczym do produkcji słodu i brzeczki, a także jako pasza wykorzystywana w żywieniu zwierząt gospodarskich. Pszenżyto jare i żyto jare uprawiane są również z przeznaczeniem na paszę.
Jakie zboża jare wysiewane są łącznie — mieszanki zbożowe
W uprawie zbóż jarych z przeznaczeniem na paszę często wykorzystywane są mieszanki. W przeciwieństwie do siewu czystego wysiewane są dwa gatunki. W praktyce rolniczej najczęściej stosowane jest połączenie jęczmienia jarego z owsem. Zaletą takiego rozwiązania są niskie koszty prowadzenia uprawy oraz większa odporność na niekorzystne warunki pogodowe. Gdy warunki są niekorzystne dla jednego gatunku, mogą być korzystniejsze dla drugiego, co zapewnia większą stabilność plonowania. Stosowanie środków ochrony roślin w mieszankach zbóż jarych jest bardzo utrudnione, ponieważ bardzo mała liczba produktów jest w nich zarejestrowana.
Zabiegi chemiczne w zbożach jarych
Z wyjątkiem owsa, zboża jare wymagają podobnych zabiegów agrotechnicznych jak stosowanych w zbożach ozimych. Kluczowe jest terminowe zwalczanie chwastów, zbilansowane nawożenie mineralne, stosowanie regulatorów wzrostu (wstawić link) oraz ochrona fungicydowa. W zbożach jarych zwykle wykonuje się zabiegi w terminach T1 i T2, rzadziej T3. Liczba zabiegów może być mniejsza ze względu na krótszy okres wegetacji. Główne choroby to fuzariozy, rdze, mączniak prawdziwy zbóż i traw, septorioza liści i brunatna plamistość liści. W jęczmieniu jarym duże znacznie gospodarcze ma plamistość siatkowa jęczmienia oraz rynchosporioza zbóż.
Znaczenie w płodozmianie
Mimo niższego potencjału plonowania w porównaniu ze zbożami ozimymi zboża jare stanowią ważny element płodozmianu. Ich uprawa jest istotna z punktu widzenia prawidłowego zmianowania oraz pozwala na wysiew międzyplonów, które wpływają korzystnie na właściwości biologiczne, chemiczne i fizyczne gleby.
